Ładowanie
Pamięć i koncentracja Układ nerwowy Zdrowie

Prokrastynacja a lenistwo. Poznaj różnice i znajdź sposoby na skuteczną walkę

prokrastynacja

Prokrastynacja to problem, z którym boryka się ogromna część społeczeństwa. Wbrew popularnym przekonaniom nie jest to po prostu lenistwo. W rzeczywistości prokrastynacja to zjawisko o wiele bardziej złożone, związane z psychologią, motywacją i zarządzaniem czasem. W artykule tym postaramy się dogłębnie przeanalizować, czym jest prokrastynacja, jak się objawia, kogo dotyka oraz – co najważniejsze – jak można z nią skutecznie walczyć.

Co to jest prokrastynacja?

Prokrastynacja to nawyk odkładania ważnych zadań na później, mimo że zdajemy sobie sprawę z ich wagi oraz konsekwencji, jakie mogą wyniknąć z odwlekania. Zazwyczaj zadania te zastępowane są mniej istotnymi, często przyjemniejszymi czynnościami. W efekcie osoba prokrastynująca wchodzi w cykl odwlekania, który może negatywnie wpływać na jej życie osobiste, zawodowe oraz psychiczne.

Według badań przeprowadzonych przez Joseph’a Ferrari, jednego z czołowych ekspertów zajmujących się prokrastynacją, co najmniej 20% dorosłych na całym świecie cierpi z powodu chronicznej prokrastynacji. Jego badania pokazują, że problem ten nie jest jedynie kwestią słabej organizacji czasu, ale raczej wynika z głębszych psychologicznych i emocjonalnych barier.

Z kolei badania prowadzone przez Timothy’ego Pychyla z Carleton University w Kanadzie wykazują, że prokrastynacja ma silne powiązania z niską samooceną, lękiem przed porażką oraz tendencjami do unikania stresu . Pychyl wskazuje również, że prokrastynacja może prowadzić do długotrwałych konsekwencji zdrowotnych, ponieważ osoby prokrastynujące częściej odwlekają zadbanie o swoje zdrowie, np. unikanie wizyt lekarskich czy prowadzenia zdrowego stylu życia.

person holding black samsung android smartphone

Jakie są objawy prokrastynacji?

Choć prokrastynacja może przybierać różne formy, jej kluczowe objawy są stosunkowo podobne:

  • Nieuzasadnione odwlekanie realizacji zadań, które są dla nas ważne lub mają termin wykonania.
  • Przekładanie trudnych lub nieprzyjemnych zadań na później, nawet jeśli mamy wystarczająco dużo czasu, by je wykonać.
  • Wykorzystywanie mniej ważnych aktywności (np. sprzątanie, przeglądanie mediów społecznościowych) jako wymówki przed podjęciem się trudniejszych zadań.
  • Zwiększający się stres z powodu narastającej liczby zadań do wykonania i uciekającego czasu.

Kogo dotyka prokrastynacja?

Prokrastynacja to problem, który nie dyskryminuje. Dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet, osoby młode oraz starsze. Jednakże, badania wskazują, że:

  • Studenci są jedną z grup najbardziej narażonych na prokrastynację. Szacuje się, że aż 80–90% studentów odczuwa skutki odwlekania obowiązków . Wielu z nich doświadcza odwlekania podczas przygotowań do egzaminów czy realizacji projektów.
  • Osoby młode (w wieku 18–35 lat) częściej prokrastynują niż osoby starsze, co może wynikać z bardziej dynamicznego i wymagającego stylu życia, presji społecznej oraz coraz większej liczby dystraktorów (np. media społecznościowe).
  • Różnice płciowe w prokrastynacji nie są wyraźnie udokumentowane. Niektóre badania sugerują, że mężczyźni mogą być nieco bardziej podatni na prokrastynację niż kobiety, ale wciąż jest to temat do dalszych badań.

Czym różni się prokrastynacja od lenistwa?

Prokrastynacja często mylona jest z lenistwem, jednak te dwa zjawiska różnią się od siebie w istotny sposób. Lenistwo to świadoma decyzja o niepodejmowaniu działania z braku chęci. Lenistwo jest związane z brakiem motywacji do działania, bez względu na jego wagę.


Natomiast prokrastynacja to odwlekanie działań, które uznajemy za ważne i konieczne, mimo że mamy chęć ich wykonania. Prokrastynacja jest bardziej związana z trudnościami w rozpoczęciu zadania, z lękiem przed niepowodzeniem lub z wysokimi oczekiwaniami wobec siebie.

Co powoduje prokrastynację?

Badania pokazują, że przyczyny prokrastynacji są wieloaspektowe i często wynikają z kombinacji czynników psychologicznych, środowiskowych oraz behawioralnych:

  1. Perfekcjonizm: Osoby, które stawiają sobie bardzo wysokie standardy, mogą odwlekać wykonanie zadania w obawie przed porażką lub niespełnieniem oczekiwań . Badania psychologa Piersa Steele’a wskazują, że osoby o tendencjach perfekcjonistycznych częściej opóźniają zadania, bo boją się nieidealnego wyniku.
  2. Lęk przed porażką: Strach przed niepowodzeniem lub krytyką może prowadzić do odwlekania działania, aby uniknąć rozczarowania.
  3. Brak motywacji: Gdy zadanie wydaje się nudne, trudne lub bezsensowne, trudniej jest znaleźć w sobie motywację do jego wykonania.
  4. Brak umiejętności zarządzania czasem: Osoby, które mają trudności z planowaniem i organizacją, często odkładają zadania na ostatnią chwilę.
  5. Zbyt duża liczba dystraktorów: Współczesne społeczeństwo, z jego nadmiarem bodźców (np. media społecznościowe), sprzyja rozpraszaniu uwagi i odwlekaniu ważnych obowiązków.
stres mężczyzn

Jak sprawdzić, czy prokrastynujesz? – Test na prokrastynację

Aby sprawdzić, czy masz tendencje do prokrastynacji, możesz odpowiedzieć sobie na kilka kluczowych pytań:

  1. Czy regularnie odkładasz wykonanie ważnych zadań na później, nawet jeśli masz na nie czas?
  2. Czy wybierasz przyjemniejsze, ale mniej istotne aktywności, zamiast realizacji ważnych celów?
  3. Czy często czujesz się zestresowany z powodu nadmiaru zadań, które odkładałeś przez długi czas?
  4. Czy wykonujesz zadania w ostatniej chwili, pod presją czasu?
  5. Czy często zastanawiasz się, dlaczego mimo chęci nie możesz się zmotywować do działania?

Jeśli odpowiedziałeś twierdząco na większość z tych pytań, istnieje duże prawdopodobieństwo, że masz problem z prokrastynacją. Możesz także skorzystać z bardziej zaawansowanych testów psychologicznych, takich jak Skala Prokrastynacji Ferrari lub General Procrastination Scale, aby dokładnie ocenić swoje nawyki.

Jak walczyć z prokrastynacją? – Skuteczny tutorial

Na szczęście, z prokrastynacją można skutecznie walczyć, stosując różnorodne strategie. Oto kilka praktycznych wskazówek, opartych na badaniach naukowych, które pomogą zmniejszyć tendencję do odwlekania:

  1. Podziel zadania na mniejsze kroki. Badania pokazują, że ludzie częściej odkładają duże, skomplikowane zadania. Rozbijając je na mniejsze etapy, łatwiej jest je rozpocząć i utrzymać motywację.
  2. Zastosuj metodę „pomodoro”. Ta technika polega na pracy przez 25 minut, a następnie na krótkiej przerwie. Taka struktura czasu pozwala skupić się na zadaniach bez poczucia przytłoczenia.
  3. Usuń dystraktory. Wyłącz powiadomienia na telefonie, ogranicz czas spędzany na mediach społecznościowych i stwórz sprzyjające warunki pracy.
  4. Nagrody i motywacja. Wprowadź system nagród za wykonanie poszczególnych etapów zadania. Dzięki temu motywacja do działania wzrośnie.
  5. Wypracuj zdrową rutynę. Regularność w działaniu pomaga unikać odwlekania. Codzienne nawyki, takie jak poranne planowanie dnia, mogą znacznie ułatwić zarządzanie czasem.
  6. Zastosuj samokontrolę. Ćwicz zdolność do świadomego zarządzania swoimi emocjami i decyzjami. To klucz do unikania prokrastynacji.

Podsumowanie

Prokrastynacja to powszechny problem, który dotyka ludzi w każdym wieku i na każdym etapie życia. To nie lenistwo, ale złożone zjawisko, które może mieć różne przyczyny – od perfekcjonizmu, przez lęk przed porażką, po brak umiejętności zarządzania czasem. Aby skutecznie z nią walczyć, warto zastosować różnorodne strategie, takie jak podział zadań, eliminowanie dystraktorów czy technika „pomodoro”. Najważniejsze jest jednak zrozumienie, że walka z prokrastynacją wymaga cierpliwości i systematyczności.

Źródła:

  1. Steel, P. (2007). The nature of procrastination: A meta-analytic and theoretical review of quintessential self-regulatory failure. Psychological Bulletin, 133(1), 65-94. https://doi.org/10.1037/0033-2909.133.1.65
  2. Ferrari, J. R., O’Callaghan, J., & Newbegin, I. (2005). Procrastination as self-regulation failure of performance: Effects of cognitive load, self-awareness, and time limits. European Journal of Personality, 19(4), 393-406. https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1002/per.413
  3. Pychyl, T. A. (2013). Solving the Procrastination Puzzle: A Concise Guide to Strategies for Change. TarcherPerigee.
Kliknij aby ocenić!
[Głosów: 1 Średnia: 5]

Może Cię zainteresować

Nie pomiń